ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ (MNHRC) ၏ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈႏွင့္ ထိေရာက္မႈ ေလ့လာေရး အထူးခရီးစဥ္မွ နိဂံုးခ်ဳပ္ ေၾကညာခ်က္

By Burma Partnership andForum-Asia • December 2, 2015

၁၈ ႏိုဝင္ဘာ ၂၀၁၅

ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ (MNHRC) ၏ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈႏွင့္ ထိေရာက္မႈ ေလ့လာေရး အထူးခရီးစဥ္မွ နိဂံုးခ်ဳပ္ ေၾကညာခ်က္

ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ (MNHRC) ၏ ၾသဇာရွိန္ဝါႏွင့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကို စံုစမ္း ေလ့လာရန္ (ႏုိင္ငံအဆင့္ လူ႔အခြင့္အေရး အဖဲြ႔အစည္း) NHRI မ်ားဆိုင္ရာ အာရွ NGO ကြန္ယက္ (ANNI) ၏ အတြင္းေရးမႉးအဖြဲ႔ျဖစ္ေသာ အာရွလူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဖိုရမ္ (ဖိုရမ္-ေအးရွား)ႏွင့္ ျမန္မာ့အေရးပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္သူမ်ားအဖြဲ႔တို႔က ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္မွ ၁၈ ရက္ေန႔အထိ ပူးတြဲျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ အခ်က္ အလက္ရွာေဖြေရး အစီအစဥ္မွာ ယေန႔ၿပီးဆံုးခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ႔တြင္ ကိုးရီးယားသမၼတႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ ဥကၠဌေဟာင္းလည္းျဖစ္ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕ အမ်ဳိးသားတကၠသိုလ္ ဥပေဒေက်ာင္း အၿငိမ္းစားပါေမာကၡလည္းျဖစ္သူ ပါေမာကၡ ကၽြန္းဝွန္ဟန္း၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဥကၠဌ မစၥတာ ႏူးရ္ခုိလစၥ၊ ဖုိရမ္-ေအးရွားအဖြဲ႔၏ ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမန္ေနဂ်ာ မစၥဘက္တီ ယိုလန္ဒါႏွင့္ ျမန္မာ့အေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သူမ်ားအဖြဲ႔မွ စည္း႐ံုးလႈံ႔ေဆာ္ေရးႏွင့္ သုေတသနအရာရွိ မစၥတာ ဂ်ိဳးဆက္စ္ ကြမ္ တို႔ ပါဝင္ခဲ့သည္။

ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔သည္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ေစာင့္ ေရွာက္သူ (HRD) မ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားအပါအဝင္ အရပ္ဘက္လူထုကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္တကြ တစ္ဦးခ်င္း တိုင္တန္းမႈ မ်ားအတြက္ တရားမွ်တမႈရရွိရန္ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံတြင္းမွ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား မတရားျပဳမူ မႈမ်ား၏ ေယဘုယ်ပံုစံမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ MNHRC ႏွင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ က်ဴးလြန္ခံရသူ မ်ားႏွင့္ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးခ်င္းမ်ားတို႔ကို ေတြ႔ဆံုခဲ့သည္။ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ ႏွင့္လည္း ေတြ႔ဆံုခဲ့ၿပီး ပြင့္လင္းစြာ အျမင္ဖလွယ္ခဲ့သည္။ MNHRC မွ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ကို လက္ခံေတြ႔ဆံုျခင္း အတြက္ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး ကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ႔အေနျဖင့္ အထူးေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္လို ပါသည္။ ထုိသုိ႔ေတြ႔ဆံုရာတြင္ MNHRC အေနျဖင့္ ဥပေဒအရလည္းေကာင္း၊ လက္ေတြ႔အရလည္းေကာင္း ပါရီအေျခခံ မူမ်ားအား လုိက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္းဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္တကြ ၎လႈပ္ရွားေနရသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ အေနအထား မ်ားကိုပါ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာနယ္ပယ္အခ်ဳိ႕၌ အေပါင္းလကၡဏာ ေဆာင္ေသာ ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ားရွိခဲ့ေသာ္လည္း တိုးတက္မႈမွာတန္႔ေနၿပီး အျခားနယ္ပယ္အမ်ားအျပားတြင္ ပုိမုိဆိုးဝါး သြားသည့္ အေျခအေနမ်ားရွိေနပါသည္။ ယင္းျပႆနာရပ္မ်ားထဲတြင္ ဥပေဒမဲ့ေျမသိမ္းျခင္း၊ သယံဇာတ ထုတ္ယူေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ မတရားမႈမ်ား၊ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင့္ သင္းပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္ႏွင့္ စုေဝးခြင့္တို႔အား ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေသာ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ ကန္႔သတ္ျခင္း၊ တည္ၿငိမ္ခုိင္မာမႈမရွိေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ တိုင္းရင္း သားေဒသမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား စသည္တုိ႔ ပါဝင္သည္။

MNHRC ၏ ထိေရာက္မႈႏွင့္ ၾသဇာရွိန္ဝါကို ဆန္းစစ္ရာတြင္ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး ကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ သည္ MNHRC အေနျဖင့္ ပါရီအေျခခံမူမ်ားႏွင့္ ဥပေဒအရကိုက္ညီမႈကို စံုစမ္းေလ့လာ႐ံုတင္မက လက္ေတြ႔အသံုးျပဳမႈ ပိုင္းကိုပါ စံုစမ္းၿပီး ႏိုင္ငံတြင္းရွိ အေရးတႀကီး အေျခအေနတြင္ရွိေနသည့္ အထူးဆိုးဝါးစြာျဖစ္ပြား၊ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနသည့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအျပင္ အသစ္အသစ္ေသာ ပံုစံမ်ားျဖင့္ ေပၚထြန္းလာေနသည့္ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥရပ္ ျပႆနာမ်ားအေပၚ MNHRC ၏ တုန္႔ျပန္ကုိင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအားလည္း စံုစမ္းခဲ့သည္။ MNHRC တြင္ တိုင္ၾကားမႈ ကိုင္တြယ္ေရးတာဝန္ႏွင့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အာဏာမ်ား ပိုင္ဆိုင္ထားသည္ျဖစ္ရာ ယင္းယႏၱရားမ်ားကို တက္ႂကြထက္သန္စြာအသံုးျပဳၿပီး တိုင္းျပည္တြင္း လူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ ရွိေစေရးႏွင့္ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ထိထိေရာက္ေရာက္ အက်ဳိးျပဳႏိုင္ရန္ အထူးအေရးႀကီးေပသည္။

ထို႔အျပင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အားေပးျမႇင့္တင္ေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံအဆင့္ အဖဲြ႔အစည္း အေဆာက္အအံုမ်ား ဆက္စပ္ညႇိႏႈိင္းေရးေကာ္မတီ (ICC) မွ MNHRC ဖဲြ႔စည္းတည္ေဆာက္ ပံု အေဆာက္အအံုပိုင္းဆုိင္ရာသည္ ပါရီအေျခခံမူမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမႈ ရွိမရွိအား ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္မွ ၂၀ ရက္ေန႔အထိ စစ္ေဆးအကဲျဖတ္ရန္ ရွိေသာေၾကာင့္ ယခုအခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးခရီးစဥ္သည္ အခ်ိန္ကိုက္လည္း ျဖစ္၊ ထူးျခားအေရးပါမႈလည္း ရွိေနသည္။ ႏုိင္ငံအဆင့္ လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔အစည္း (NHRI) မ်ားသည္ အမ်ား ယံုၾကည္စိတ္ခ်အားကုိးႏုိင္သည့္ အေျခအေနေရာက္ရွိေရးႏွင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ လႈပ္ရွားႏိုင္ေရးအတြက္ ယင္းပါရီ အေျခခံမူမ်ားကို အနိမ့္ဆံုးစံႏႈန္းမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။ အထူးလုပ္ငန္းစဥ္အဖြဲ႔၏ ခရီးစဥ္မွ ေရွ႕ေျပးေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္အခ်ဳိ႕ကို ေအာက္ပါအတုိင္း တင္သြင္းေဖာ္ျပလိုပါသည္။

အေျခခံေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား – အမ်ားယံုၾကည္စိတ္ခ်ႏိုင္သည့္အေျခအေန မျပည့္မီမႈ က်ယ္ျပန္႔လာျခင္း

အရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႔အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ HRD မ်ားႏွင့္တကြ က်ဴးလြန္ခံရသူ/တိုင္ၾကားသူမ်ားႏွင့္ အင္တာဗ်ဴးမ်ား၊ ဦးတည္အစုအဖြဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားအား ႏွစ္ရက္တာကာလအတြင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ရာတြင္ တစ္သမတ္တည္း ေပၚထြက္လာသည့္ တူညီသည့္ အေၾကာင္းအရာမွာ MNHRC သည္ “ဟန္ျပ” အေဆာက္အအံု (သို႔မဟုတ္) “စာတိုက္ပံုး” တစ္ခု အဆင့္သာရွိသည္ ဟူေသာ အျမင္ျဖစ္သည္။[1] ဤသည္မွာ ေလးႏွစ္သက္တမ္းရွိေနၿပီျဖစ္သည့္ အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုအေပၚ အမ်ားျပည္သူယံုၾကည္ကုိးစားမႈ ကင္းမဲ့ေနသည့္လကၡဏာ ျပသေနေသာေၾကာင့္ စိုးရိမ္စရာ အေျခအေနျဖစ္ေနပါသည္။

ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈမ်ားအတြင္း ႀကီးထြားလာေနေသာ ခံစားခ်က္တစ္ခုမွာ ထူးျခားသည့္အမႈမ်ား (သို႔မဟုတ္) ထင္ရွားသည့္အမႈမ်ားအေပၚ တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ား (သို႔မဟုတ္) အေရးၾကီးသည့္အမႈမ်ား အေပၚ ေနာက္ထပ္စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားႏွင့္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ား၏ တာ၀န္ယူမႈ တာ၀န္ခံမႈကို လမ္းလႊဲရန္အတြက္သာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေနျခင္း (သို႔မဟုတ္) အေကာင္းျမင္ရုံအတြက္ သက္သက္သာ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္း ျဖစ္ေနေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကသည္။

MNHRC ၏ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈႏွင့္ ထိေရာက္မႈအေပၚ အျမင္မ်ားလည္း သိသာစြာကြာဟေနပံုရသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ MNHRC က ၎တို႔သည္ ယံုၾကည္အားကိုးခံရမႈ ႀကီးႀကီးမားမားရရွိေနသည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာခဲ့ၿပီး သက္ေသအေထာက္အထားအျဖစ္ လက္ပံတန္းၿဖိဳခြဲမႈ စံုစမ္းေရးတြင္ (ျပန္လြတ္လာသည့္ေက်ာင္းသားမ်ားအပါအဝင္) လူအမ်ား၏ထြက္ဆိုခ်က္မ်ား၊ သက္ေသထြက္ခ်က္မ်ား အေတာ္မ်ားမ်ားရခဲ့မႈကို ေထာက္ျပသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေက်ာင္းသားမ်ား၊ အရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႔အစည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ က်ဴးလြန္ခံရသူမ်ားထံမွ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈ အေျဖမ်ားအရမူ ဖမ္းဆီးခံေက်ာင္းသားမ်ား (ႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား) လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ MNHRC က ေတာင္းဆုိသည့္ ေၾကညာခ်က္မွာ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ[2]မတိုင္မီႏွင့္ ICC-SCA အရည္အခ်င္းစစ္ ေလ့လာ သံုးသပ္ခ်က္ မတိုင္မီ ႏိုင္ငံတကာအသိအမွတ္ျပဳမႈႏွင့္ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးက်ဴးမႈရရွိေရး မဟာဗ်ဴဟာတစ္ရပ္သာ ျဖစ္ပံုရသည္။

ပါရီအေျခခံမူမ်ားအား လက္ေတြ႔ပိုင္း ေလးစားလိုက္နာေဆာင္ရြက္မႈ

MNHRC သည္ သမၼတ႐ံုးမွ ၫႊန္ၾကားခ်က္အရ ကိုပါႀကီးေသဆံုးမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးခဲ့သည္။ ယင္းမွာ အမႈ အေပၚ ထူးထူးျခားျခားအာ႐ံုစိုက္မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္းႏွင့္ ျမန္မာစစ္တပ္မွ လက္ရွိတာဝန္ထမ္းေဆာင္ဆဲ စစ္သည္မ်ား ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ ေပါက္ၾကားခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္မွ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ MNHRC က ျဖစ္စဥ္ကို စံုစမ္းစစ္ေဆးခဲ့ေသာ္လည္း ကိုပါႀကီး၏ ဇနီး မသႏၱာ MNHRC သို႔ အမႈတိုင္စဥ္က ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည့္ စိတ္ဒုကၡမ်ားႏွင့္ ေႏွာင့္ယွက္မႈမ်ား ႀကီးမားစြာရွိခဲ့သည္ကို ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔မွ သိရွိခဲ့ရသည္။

ယင္း အေႏွာင့္အယွက္ဒုကၡမ်ားထဲတြင္ MNHRC သို႔ သူမ၏ေရွ႕ေနႏွင့္အတူသြားေရာက္ခြင့္ ျငင္းပယ္ခံရျခင္း၊ MNHRC သို႔ သြားသည့္အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ႔၏ အထူးသတင္းတပ္ဖြဲ႔ဝင္မ်ားက ေစာင့္ၾကည့္ေထာက္လွမ္းခံရျခင္းတို႔ ပါဝင္သည္။ MNHRC ႏွင့္ သူမ ဆက္ဆံေရး ဆက္သြယ္ေရးမွာလည္း ဖုန္းဆက္သြယ္မႈတစ္ႀကိမ္ႏွင့္ စာျဖင့္ ဆက္သြယ္မႈ ႏွစ္ႀကိမ္ (ကနဦး ဖိတ္ေခၚစာ တစ္ေစာင္ႏွင့္ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္ အေသးစိတ္ ေမးျမန္းသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲ စာတစ္ေစာင္) သာရရွိခဲ့သည္။

MNHRC ၏ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအစီရင္ခံစာတြင္ ကိုပါႀကီး အဖမ္းခံရမႈႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ ေၾကာင္း၊ ျဖစ္စဥ္အတြင္း ေသနတ္မ်ားသံုးစြဲခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ မသႏၱာႏွင့္ စကားေျပာခဲ့သည့္ မႈခင္း ေဆးပညာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားအဆိုအရ ကိုပါႀကီးမွာ ေသနတ္ျဖင့္ ငါးခ်က္အပစ္ခံရၿပီး တစ္ခ်က္မွာ ေမးေစ့မွ ဝင္သြား သည့္ အနီးကပ္ ပစ္ခတ္မႈျဖစ္သျဖင့္ ၎မွာ အသတ္မခံရမီ ေလးခ်က္ အပစ္ခံရသည့္သေဘာျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ MNHRC ၏အစီရင္ခံစာ အစိတ္အပုိင္းအမ်ားစုမွာ DKBA ႏွင့္ ျမန္မာစစ္တပ္အၾကားတိုက္ပြဲကို အဓိကအေျခခံ ထားသလို ကိုပါႀကီးမွာ အရပ္သား သို႔မဟုတ္ တိုက္ခိုက္ေရးသမား ဟုတ္မဟုတ္ကိုသာ အေလးေပးထားသည္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္မွာ ထင္ရွားေသာ္လည္း အသတ္ခံရသူအေပၚ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈ စြပ္စြဲခ်က္ႏွင့္ ဥပေဒမဲ့သတ္ျဖတ္မႈ၊ ပံုမွန္တရားဥပေဒလမ္းေၾကာင္းႏွင့္ တရားမွ်တေသာ တရား႐ံုးတင္ စစ္ေဆးမႈ စံႏႈန္းမ်ား စသည့္အခ်က္မ်ားအား အစီရင္ခံစာတြင္ သိသိသာသာ ခ်န္လွပ္ထားသည္။

MNHRC က လက္ပံတန္းေက်ာင္းသားမ်ား ၿဖိဳခြင္းမႈကိုလည္း မၾကာေသးမီက စံုစမ္းစစ္ေဆးခဲ့ၿပီး (ထိန္းသိမ္း ခံေက်ာင္းသားမ်ားအပါအဝင္) ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုး အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဲေပးခြင့္ က်င့္သံုးႏိုင္ေရး အတြက္ ၎တို႔အား လႊတ္ေပးေရးကို ေရြးေကာက္ပြဲအား ၾကိဳဆိုသည့္လုပ္ရပ္အျဖစ္ အစိုးရမွ လႊတ္ေပးရန္ ေဆာ္ၾသ ခဲ့သည္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအရ လံုၿခံဳေရးအရာရွိမ်ားသည္ အင္အားအလြန္အကၽြံ သံုးခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ဆႏၵျပပြဲမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ေရးအတြက္ တည္ဆဲအမိန္႔မ်ားႏွင့္ လမ္းၫႊန္ခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာခဲ့ေၾကာင္း MNHRC စံုစမ္းမႈမွ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။

သို႔ရာတြင္ ၎တို႔၏ အစီရင္ခံစာ၌ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား၏ အျခားလကၡဏာ သြင္ျပင္မ်ား၊ က်ဴးလြန္ခံရသူမ်ားအား ေျဖသိမ့္မႈေပးႏိုင္ေရး လုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္သည့္ အခ်က္မ်ား၊ ထပ္မံမျဖစ္ပြားေအာင္ ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္မည့္ (လိုအပ္ပါက ဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား အပါအဝင္) နည္းလမ္းမ်ားစေသာ လူ႔အခြင့္အေရး အျမင္မ်ား ကင္းမဲ့ေနျခင္းကလည္း ယင္းအစီရင္ခံစာ၏ အရွိန္ၾသဇာႏွင့္ သက္ေရာက္မႈတု႔ိကို ထိခိုက္ပ်က္ျပားေစသည္။

သို႔ေသာ္လည္း MNHRC ေၾကညာခ်က္ ထြက္ၿပီးေနာက္ ရက္အနည္းအၾကာတြင္ပင္ (လက္ပံတန္းအေရး အခင္းမွ) အျခားေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားတက္ႂကြသူမ်ားအား ဖမ္းဆီးျခင္းမ်ား ျပန္လည္ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ထိုအေျခအေန တြင္ MNHRC မွ ေနာက္ထပ္ပတ္သက္မႈ သို႔မဟုတ္ တုံ႔ျပန္လုပ္ေဆာင္မႈ ရွိမေနေတာ့ေပ။ ယင္းကိစၥကို ေမးျမန္းသည့္ အခါ ေက်ာင္းသားမ်ား အစာငတ္ခံ တိုက္ပြဲ၀င္ေနၿပီး ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈႏွင့္ မတရားဆက္ဆံမႈ စြပ္စြဲခ်က္မ်ား (ျမင္းၿခံေထာင္) ရွိေနေသာ္လည္း MNHRC က ၎တို႔အေနျဖင့္ “ကနဦးတည္ေထာင္စ အေျခအေန” မွာပင္ ရွိေန ေသး၍ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကိစၥမ်ားျဖစ္သည့္ ဝန္ထမ္းခန္႔အပ္ေရး၊ ဘ႑ာေရးစည္းမ်ဥ္း စသည့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္ ေလာေလာဆယ္ အလုပ္႐ႈပ္ေနေသာေၾကာင့္ ယင္းကိစၥအား ေနာက္ထပ္ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ေတာ့မည္မဟုတ္ ဟုသာ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ အေျဖေပးခဲ့သည္။

ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈမ်ားမွ သိရွိရသည့္ ကိုယ္ေတြ႔ေျပာၾကားခ်က္မ်ားတြင္လည္း ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ ေနသည့္ MNHRC တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ထိန္းသိမ္းခံေက်ာင္းသားမ်ားကို “မင္းတို႔က အရင္ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ထက္ေတာင္ ဇိမ္က်ေသးတယ္” ဟူသည့္ ရိသဲ့သဲ့မွတ္ခ်က္စကားမ်ဳိး ေျပာခဲ့ေၾကာင္း ၾကားသိရသည္။ ဤသည္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးအေပၚ ခ်ဥ္းကပ္မႈ၊ က်ဴးလြန္ခံရသူအေပၚ စာနာေသာခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ား MNHRC ၌ ခ်ဳိ႕တဲ့ေနျခင္းကို ျပသေနသည္။

ဖိႏွိပ္သည့္ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ ဥပေဒေရးရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး

နာမည္ဆိုးႏွင့္ ေက်ာ္ၾကားသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေဝးခြင့္ႏွင့္ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္ဆုိင္ရာ ဥပေဒ (ၿငိမ္းစုစီ ဥပေဒ) ပုဒ္မ ၁၈ အား အသံုးျပဳကာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵျပသူမ်ားအား ဖမ္းဆီး၊ တရားစြဲ၊ အက်ဥ္းခ် ေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဆႏၵျပပြဲစီစဥ္သူမ်ားမွာ မ်ားျပားလွစြာေသာ အခ်က္အလက္မ်ား ေပးရျခင္းကဲ့သို႔ ႐ႈပ္ေထြး လွေသာ စည္းကမ္းခ်က္မ်ား လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို လိုက္နာရၿပီး အလြန္က်ယ္ျပန္႔လွၿပီး ေဝဝါးသည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ အမ်ားအျပားေၾကာင့္ ျပစ္မႈသင့္မည့္အႏၱရာယ္ကို ထပ္မံရင္ဆိုင္ၾကရသည္။[3] ျခံဳၾကည့္လိုက္လွ်င္ “ခြင့္ျပဳခ်က္ေပးမႈ” အား မေလ်ာ္မကန္ တင္းက်ပ္ ကန္႔သတ္ထားေသာေၾကာင့္ ယင္းဥပေဒသည္ အေျခခံအခြင့္အေရးမ်ားက်င့္သံုးမႈကို ကန္႔သတ္ေနသည့္ ဥပေဒအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားေစပါသည္။

ယင္းကိစၥအား MNHRC ကုိ ေမးျမန္းသည့္အခါ ၎တို႔က “အေၾကာင္းၾကား႐ံုၾကားၿပီး ဆႏၵျပႏုိင္သည့္” အေျခအေနမွာ “လြန္လြန္းသည္” ဟု အံ့ၾသဖြယ္ ေျဖၾကားခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ MNHRC က ၎တို႔သိသေလာက္ဆိုလွ်င္ အျခားႏိုင္ငံအားလံုးတြင္ စုေဝးဆႏၵျပႏိုင္ရန္အတြက္ “ခြင့္ျပဳခ်က္” လိုသည္ဟု ထပ္မံေျပာဆုိေသးသည္။ ယင္းကဲ့သို႔ ေသာ ရပ္တည္ခ်က္မ်ဳိးသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေဝးခြင့္ႏွင့္ သက္ဆုိင္သည့္ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံၫႊန္းမ်ား၊ စံႏႈန္းမ်ားအေပၚ MNHRC မွ နားလည္မႈခ်ဳိ႕တဲ့ေနျခင္းကို ျပသေနသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ “အေၾကာင္းၾကား႐ံုၾကားၿပီး ဆႏၵျပရန္” ဟူေသာ အယူအဆမွာ အေၾကာင္းၾကားေရးစည္းကမ္းခ်က္မ်ားႏွင့္ အေၾကာင္းၾကားမႈလုပ္ငန္းကို စီစဥ္သူမ်ားဘက္မွ တာဝန္ယူ မႈႏွင့္ လိုအပ္သလို “မေလ်ာ္ကန္ေသာ ေႏွာင့္ယွက္စြက္ဖက္မႈမွ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ခံခြင့္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေဝးမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ခြင့္ႏွင့္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ အခြင့္အေရးက်င့္သံုးရာတြင္ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔ေစရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ဘက္မွ လည္း အျပဳသေဘာ တာဝန္ယူရန္ လိုအပ္သည္။”[4] ကို အေပၚယံရွပ္၍ အလြယ္တကူေျပာဆိုျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

MNHRC ႏွင့္ အရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႔အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအၾကား အက်ဥ္းေထာင္ဥပေဒ၊ အမ်ဳိးဘာသာ သာသနာ ေစာင့္ေရွာက္ေရးဥပေဒမ်ား စသည္တို႔အပါအ၀င္ ဥပေဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေရွ႕ေဆာင္ေရွ႕ရြက္မႈမ်ား ဆုိင္ရာ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးမႈအခ်ဳိ႕လုပ္ခဲ့သည္ကို အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႔မွ ခ်ီးက်ဴးသည္။ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈ ေျဖဆိုသူမ်ားက ျဖစ္စဥ္မ်ားအေပၚ၌လည္းေကာင္း၊ ေဆြးေႏြးပြဲၿပီးေနာက္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ေနာက္ဆံုး အေျခအေနအသိေပးမႈ ကင္းမဲ့မႈအေပၚ၌လည္းေကာင္း အားမလိုအားမရ ျဖစ္ရေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကေသာ္လည္း MNHRC အေနႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္သို႔ ကၽြမ္းက်င္သူ အျမင္သေဘာထား အႀကံျပဳခ်က္မ်ား ေရးသား တင္သြင္းခဲ့သည္ကို မိမိတို႔ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔က သိရွိနားလည္ခြင့္ရခဲ့သည္။[5] ဤအခ်က္က MNHRC သည္ ယခင္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈမရွိသည့္ သုိ႔မဟုတ္ လူေရြးဆက္ဆံေရး က်င့္စဥ္မ်ားမွ လမ္းခြဲထြက္လာမႈကိုျပသလို ႏိုင္ငံတြင္းမွ အေရးႀကီးသည့္ လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အစိုးရတြင္း အဓိကက်ေသာ သက္ဆုိင္သူမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံရန္ လိုလားမႈကိုလည္း ျပသေနသည္။ MNHRC သည္ အမ်ဳိးသမီးေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ လံုၿခံဳေရး ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီဆံုးျဖတ္ခ်က္ အမွတ္ ၁၃၂၅ ကို (အထူးသျဖင့္ ဥပေဒအေကာင္အထည္ေဖာ္ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ လံုၿခံဳေရး တပ္ဖဲြ႔၀င္မ်ားပိုင္း၌) တက္တက္ႂကြႂကြ ပူးေပါင္းပါဝင္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ က်င့္သံုး မည္ဟုလည္း ဖြင့္ဟေျပာဆိုခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ ဤထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ားမွာ ျပႆနာမ်ား ကင္းရွင္းေနသည္ေတာ့ မဟုတ္ေပ။ ယင္းကဲ့သို႔ေသာ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားမွာ MNHRC မွ ေရွ႕ေဆာင္ေရွ႕ရြက္ျပဳျခင္း မဟုတ္ဘဲ အမ်ားအားျဖင့္ အရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႔အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ကြန္ယက္မ်ားက MNHRC ကို ပန္ၾကားျခင္း သို႔မဟုတ္ ေရွ႕ေဆာင္ေရွ႕ရြက္ျပဳျခင္းသာျဖစ္ၿပီး အႀကိမ္မ်ားစြာႀကိဳးပမ္းၿပီးမွသာ ေအာင္ျမင္ေလ့ရွိသည္ဟု ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့သူ မ်ားက ေျပာဆုိၾကသည္။ ယင္းတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးမႈျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ ျပႆနာရပ္မ်ားကို အားႀကိဳးမာန္တက္ေဆြးေႏြးဖို႔ အခ်ိန္မလံုေလာက္ျခင္းမွသည္ ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း အခ်ဳိ႕ေသာကိစၥရပ္မ်ား မေဆြးေႏြးဖို႔ ညင္သာစြာ “အႀကံဉာဏ္” ေပးျခင္းမ်ိဳးအထိ အခက္အခဲအဆင့္မ်ဳိးစံုရွိေၾကာင္း ေျပာဆိုၾကသည္။

က်ယ္ျပန္႔ၿပီး စနစ္တက် ျဖစ္ေနသည့္ ျပႆနာရပ္မ်ား

ဥပေဒမဲ့ (သယံဇာတထုတ္ယူေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အျငင္းပြားမႈမ်ား၊ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားအပါအဝင္) ေျမလုမႈႏွင့္ ေျမသိမ္းမႈသည္ ေကာ္မရွင္လက္ခံရရွိေသာ တိုင္ၾကားမႈမ်ားအနက္ အေရအတြက္အမ်ားဆံုးႏွင့္ အျဖစ္ အမ်ားဆံုး အမ်ဳိးအစားျဖစ္ေၾကာင္း MNHRC က ေျပာခဲ့သည္။ ဤအခ်က္က ေျမသိမ္းမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်ယ္ျပန္႔ၿပီး စနစ္တက် ျဖစ္ပြားေနသည့္ ၾကီမားစိုးရိမ္ဖြယ္ ျပႆနာရပ္ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေထာက္ျပေနပါသည္။

အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔သည္ ေျမယာႏွင့္ပတ္သက္၍ MNHRC မွ ကုိင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ထားသည့္ (ဥပမာ- လက္ပံေတာင္းေၾကးနီမိုင္း) အမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သူမ်ားကို မေမးျမန္းေတာ့ဘဲ ေလာေလာဆယ္တြင္ ေျမယာအျငင္းပြားမႈ ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ား ျဖစ္သည့္ ရန္ကုန္တိုင္း တိုက္ႀကီး ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေတာင္သူလယ္သမား အသိုင္းအဝိုင္းမ်ားမွ ရြာသားမ်ားႏွင့္ ေျမယာအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားတက္ႂကြသူအခ်ဳိ႕ကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့သည္။[6]

ဤသို႔လုပ္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမွာ ႏွစ္ပိုင္းရွိသည္။ ပထမအခ်က္မွာ “ရန္ကုန္တိုင္းႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္တြင္ ရွိသည့္ ေျမကြက္အားလံုး ပိုင္ရွင္ထံျပန္ေပးၿပီးၿပီ”[7] ဟု အစိုးရပိုင္း ထိပ္တန္းတာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာေနသည္ကို တံု႔ျပန္သည့္အေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ MNHRC သည္ ေျမယာႏွင့္ သယံဇာတအခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား ကိုင္တြယ္ရန္ ၎၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္ႏွင့္ တာဝန္မ်ားကို ထက္သန္စြာက်င့္သံုးျခင္း သု႔ိမဟုတ္ ျပည့္စံုၿခံဳငံုစြာျဖင့္ အခ်ိန္ႏွင့္ တေျပးညီေဆာင္ရြက္ျခင္း ရွိမရွိအား ဆန္းစစ္အကဲျဖတ္ရန္လည္းေကာင္း ျဖစ္သည္။ ထိုေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈမ်ားမွ သိရွိရ သည္မွာ MNHRC မွ ၎၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္ဟု အထူးအေလးေပး ေျပာၾကားေနေသာ္လည္း ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့သည့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားမွာ MNHRC ၏ တည္ရွိမႈကိုပင္ မသိရွိၾကေပ။

ရြာသားမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခ်က္မ်ားအရ ထပ္မံေပၚထြက္လာသည့္ အေထာက္အထား အခ်က္အလက္ မ်ားမွာ ေကာ္မရွင္၏အဆိုႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနသည္။ ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈမ်ားမွာ အၿမဲလိုလို စစ္ဘက္အမႈထမ္း မ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း၊ အစိုးရႏွင့္ သို႔မဟုတ္ စစ္တပ္ႏွင့္ အဆက္အသြယ္မ်ားရွိသည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ လည္းေကာင္း ပတ္သက္ေနၿပီး အႀကီးအက်ယ္ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနသည္။ ၿငိမ္းစုစီ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၈ ကိုလည္း ဆက္လက္အသံုးခ်ေနၿပီး ပုဒ္မ ၅၀၅(ခ)၊ ၄၂၇၊ ၄၄၇ ႏွင့္ ၁၁၄ တုိ႔အပါအ၀င္ ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒမွ အျခားပုဒ္မမ်ား ႏွင့္တၿပိဳင္တည္း တြဲသံုးေနသည္။ ေျမယာလုယက္မႈမ်ားသည္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနၿပီး အေလ်ာ္ေပးေရး ႏွင့္ တာဝန္ခံေရးတို႔မွာမူ မေရရာဆဲျဖစ္ေနသည္။

နိဂံုး

MNHRC သည္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ စတင္တည္ေထာင္ခ်ိန္မွစ၍ တိုးတက္မႈ တစ္စံုတစ္ရာရွိခဲ့ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းမႈ လုပ္ၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံတြင္းမွ ဆိုးဝါးသည့္လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥရပ္မ်ားကို စတင္ ကိုင္တြယ္ရန္ ပိုမိုႀကိဳးပမ္းအားထုတ္လာခဲ့သည္။

ေကာ္မရွင္တည္ေထာင္မႈသည္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ျပည္တြင္း၌ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ အေဆာက္အအံုပိုင္း ခ်ဥ္းကပ္မႈကုိ ဦးတည္ေနေသာေၾကာင့္ အမ်ားျပည္သူမွ ေမွ်ာ္လင့္စရာ အေနအထားျဖစ္ေစ ပါသည္။ ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႔စည္းမႈသည္ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥရပ္မ်ား ေျပာဆုိႏုိင္သည့္ တရားဝင္၀န္းက်င္တစ္ခုကိုလည္း ဖြင့္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ စင္စစ္အားျဖင့္ ေကာ္မရွင္သည္ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္ႏွင့္ အားေပး ျမႇင့္တင္ရန္ သီးသန္႔တာဝန္ယူထားသည့္ တစ္ခုတည္းေသာ ႏိုင္ငံအဆင့္ အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ MNHRC ၏ ဖဲြ႔စည္းပံုပုိင္း အေဆာက္အအံုပိုင္းဆုိင္ရာ တရားဝင္မႈကို အထူးသျဖင့္ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား မတရားျပဳမႈမ်ား က်ဴးလြန္ ခံရသူမ်ားအတြက္ MNHRC အေနႏွင့္ တရားမွ်တမႈကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္စြမ္း သို႔မဟုတ္ ၎၏ထိေရာက္မႈအား ေနာက္ဆံုးတြင္ ၎၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျဖင့္သာ တုိင္းတာစစ္ေဆးရပါသည္။

အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သလို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈ ေျဖဆိုသူမ်ားက MNHRC မွာ အစိုးရကို တရားဝင္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ဖို႔ “ဆင္ေျခသက္ေသျပ” အဖဲြ႔အစည္းအဆင့္သာျဖစ္ေနမည့္ အႏၱရာယ္ရွိေနေၾကာင္း စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားမွာ ေကာ္မရွင္အတြက္ အေၾကာင္းမလွသည့္ကိစၥ ျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႔အရေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေဘာတရားအားျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း MNHRC ၏ လြတ္လပ္အမွီခိုကင္းမႈ ကင္းမဲ့ေနျခင္းကလည္း ယင္းစိတ္ပူမႈကို ေထာက္ခံေနသည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ ျဖစ္ေနပါသည္။ ဤအျဖစ္က MNHRC ကို ႏိုင္ငံတြင္းမွ အရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႔ အစည္းမ်ားႏွင့္ HRD မ်ားအၾကား လံုးဝဂုဏ္သိကၡာ ကင္းမဲ့သြားေစၿပီး မယံုၾကည္မႈႏွင့္ အဆက္အဆံမလုပ္ေရး အေျခအေနကို ျဖစ္ေပၚ ေစသည္။

ထိုမွ်သာမက MNHRC လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားမွာ တခါတရံတြင္ ေရွ႕ေနာက္မညီမႈမ်ား၊ ကြဲလြဲမႈမ်ား ျဖစ္ေနပံုရသည္။ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးအျမင္ကို လံုးဝပင္ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားသည္။ ယင္း အခ်က္က MNHRC အေပၚ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ႏိုင္စြမ္းကို အားနည္းေစ႐ံုသာမက မတရားမႈကိုလည္း ဆက္လက္ခြင့္ျပဳ ထားရာ ေရာက္ေနပါသည္။

MNHRC အေနျဖင့္ ၎၏ အႀကံျပဳတိုက္တြန္းခ်က္မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာတာ၀န္ရွိသူမ်ားမွ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေရးအတြက္ ထက္သန္စြာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျခင္း၊ စည္း႐ံုးလႈံ႔ေဆာ္ျခင္း လုပ္ရပါမည္။ ယင္းကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌက “စိတ္ေက်နပ္စရာ အေျခအေနေရာက္ဖို႔ အမ်ားႀကီးလိုေသးတယ္” ဟု ဝန္ခံခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံအဆင့္ လူ႔အခြင့္အေရး အဖဲြ႔အစည္းတစ္ရပ္ ထိေရာက္မႈရွိမရွိ၊ သက္ေရာက္မႈၾသဇာရွိန္ဝါရွိမရွိ အကဲျဖတ္ခံရေရးအတြက္ MNHRC အေနျဖင့္ မိမိ၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကို ထိေရာက္စြာႏွင့္ အရည္အခ်င္းျပည့္မွီစြာ က်င့္သံုးရန္ လုိအပ္သည္ သာမက အမ်ားသိအခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ကိုင္တြယ္ကာ ေရရွည္စီမံခ်က္ ေရရွည္ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ျဖင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို စနစ္တက်လုပ္ေဆာင္ရမည္ ျဖစ္သည္။

[1] ေကာက္ႏႈတ္စကားအတိအက်

[2] ဤအထဲတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ အဓိကခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္မ်ား ပါဝင္သည္၊ ဥပမာအားျဖင့္ မဲစာရင္း မွားယြင္းမႈမ်ား၊ မဲဆႏၵနယ္ ဖ်က္သိမ္းမႈ၊ တိုင္းရင္းသားေဒသအခ်ဳိ႕တြင္ စစ္တပ္၏ တေက်ာ့ျပန္ထိုးစစ္မ်ား တို႔ျဖစ္သည္။

[3] “အမ်ားျပည္သူကို အေႏွာင့္အယွက္အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစျခင္း၊ စိတ္ၿငိဳျငင္ေစျခင္း၊ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစျခင္း သို႔မဟုတ္ ထိခိုက္နစ္နာ ေစျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယင္းသို႔ျဖစ္တန္ရာသည္ဟု စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔ေစျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္သည့္အေျပာအဆို သို႔မဟုတ္ အျပဳအမူ”

[4] A/HRC/20/27

[5] အထူးလုပ္ငန္းစဥ္အဖြဲ႔သည္ တင္ျပမႈအေသးစိတ္မ်ားကိုပါ သိခြင့္ရခဲ့သည္။

[6] သို႔ေသာ္လည္း လက္ပံေတာင္းအေရးအခင္းအေပၚ MNHRC ၏ စံုစမ္းေလ့လာမႈကို ေနာက္ပိုင္းတြင္ လႊတ္ေတာ္တြင္း အေခ် အတင္ေဆြးေႏြးရာ၌ ကိုးကားစာတမ္းအျဖစ္ သံုးစြဲခဲ့သည္ကို မွတ္တမ္းတင္၊ ခ်ီးက်ဴးရမည္ျဖစ္သည္။

[7] http://www.nationmultimedia.com/aec/Land-grabbing-top-the-list-of-rights-violations-30242458.html